De ontmoeting
Een zorgverlener en patiënt treffen elkaar vaak op kwetsbare momenten in iemands leven. Bijvoorbeeld bij een operatie, intensieve behandeling of ander zorgtraject. In deze rubriek gaan een patiënt en zorgverlener met elkaar in gesprek, ze kijken daarbij terug en vooruit!
‘Je kunt zelf bijdragen aan het succes van een operatie en je herstel’
Zij kreeg de diagnose alvleesklierkanker. Hij opereert haar straks. Maar nú al is er een bijzondere verbinding. Beiden zijn ze bezig met “prehabilitatie”, een trainingsprogramma vóór de operatie. Agnieta Swaving (69) volgt het programma, chirurg Joost Klaase (56) is initiatiefnemer ervan bij afdeling HPB-chirurgie in het UMCG. Samen vertellen ze hoe het werkt én waarom dit zo belangrijk is!
Begin dit jaar kreeg Agnieta vervelende buikklachten. Na verschillende onderzoeken volgde een heftige diagnose. ‘Je hebt waarschijnlijk alvleesklierkanker, werd me verteld. Geen fijn bericht natuurlijk. Mijn eerste gedachte was: nu ga ik dus dood. Gelukkig bleken er geen uitzaaiingen te zijn en kan ik geopereerd worden. Zo kwam ik terecht bij de afdeling HPB-chirurgie in het UMCG.’
Flinke krachtinspanning
En daar werkt chirurg Joost Klaase. Hij behandelt vooral mensen met kanker aan de alvleesklier, lever, of galwegen. ‘Het betreft vaak grote, complexe operaties waarbij veel komt kijken’, vertelt Joost. ‘Voor mij als chirurg zijn ze technisch gezien interessant. Ook zijn er veel nieuwe ontwikkelingen op dit terrein, waardoor we mensen steeds beter kunnen helpen. Maar zo’n operatie is wel risicovol en een flinke krachtinspanning voor de patiënt. Het klinkt misschien vreemd, maar je moet behoorlijk fit zijn om deze operatie aan te kunnen.’
Fitheidstest
Joost zag op de poli steeds vaker patiënten met overgewicht en in vrij slechte conditie. ‘Tijdens een congres benadrukte een Engelse chirurg het belang van een fitheidstest en trainingsprogramma voorafgaand aan een operatie. Het motiveerde me enorm om ook op onze poli te starten met prehabilitatie. Dit traject bestaat uit meerdere onderdelen. Eerst screenen we de patiënt met behulp van vragenlijsten. We kijken dan onder meer naar fitheid, voeding, mentale weerbaarheid en onderliggende aandoeningen. Daarna volgt een officiële fitheidstest bij de sportarts. Deze meet het vermogen van de patiënt om zuurstof op te nemen, te transporteren in het lichaam en te gebruiken in de spieren. Dat is enorm belangrijk om eventuele complicaties na een operatie goed op te vangen. Zo nodig volgt een trainingsprogramma op maat.’
‘De voordelen van dit programma zijn indrukwekkend’
Werken aan conditie
Ook Agnieta werd gescreend en deed de fitheidstest op de poli. ‘Mijn hart en longen bleken gelukkig goed, maar mijn fitheid kon veel beter’, vertelt ze. ‘Dat wist ik eigenlijk ook wel. Ik ben te zwaar en heb geen geweldige conditie. Ik kreeg dan ook duidelijke adviezen voor de periode in aanloop naar de operatie. De eerste is fietsen, op de hometrainer die ik thuis al heb staan. Van 3 x 10 minuten per dag opbouwen naar 2 x 50 minuten en zelfs 1 x 60 minuten per dag. Daarnaast 2 x per week krachtoefeningen, ook deze doe ik gewoon thuis. Verder slik ik nu ijzertabletten om de Hb-voorraad op peil te krijgen én eet ik 120 gram eiwit per dag. De begeleiding vanuit de poli is heel fijn. Ik kan elk moment contact opnemen met bijvoorbeeld de sportarts, diëtiste of verpleegkundige.’
Onder de indruk
Agnieta is heel gemotiveerd en merkt nu al verschil. ‘Ik voel me fitter en bewegen gaat gewoon makkelijker. Zoals opstaan uit een stoel, wandelen óf de trap op en af lopen. Ik weet hoe belangrijk een goede conditie is en daar wil ik alles aan doen. Ik hoop na de operatie snel weer uit bed te kunnen en blijf het liefst zo kort mogelijk in het ziekenhuis’. Joost Klaase is onder de indruk van haar inzet. ‘Agnieta vertelde me dat ze inmiddels 2 x 40 minuten op de hometrainer zit. Ze werkt nú al aan haar herstel na de operatie. Want juist dan ervaar je de voordelen van prehabilitatie. We weten dit, omdat zo’n tweehonderd patiënten hier al eerder een soortgelijk traject volgden.’
Voordelen
En die voordelen zijn indrukwekkend. Joost: ‘Mensen kunnen vaak sneller naar huis, hebben meestal minder complicaties én minder ernstige complicaties. Dat is natuurlijk geweldig. Zo kan iemand zelf bijdragen aan het succes van een operatie en het herstel. Maar niet iedereen is zich daarvan bewust. Het is belangrijk dat mensen dit weten, voordat ze worden geopereerd. Het geldt voor vrijwel alle operaties.’ Agnieta kijkt vrij nuchter en met vertrouwen naar wat haar te wachten staat. ‘Natuurlijk weet ik dat het een grote, risicovolle operatie is. Het is best spannend en ik heb niet alles in de hand. Maar ik doe nú wat ik kan. Graag wil ik iets meegeven aan anderen in een soortgelijke situatie. Ga vooral niet stil in een hoekje zitten, maar kom in beweging binnen jouw mogelijkheden. Investeer in je fitheid en maak vooral gebruik van wat het ziekenhuis je daarin biedt. Samen kom je verder. En dat geeft kracht!’
WAT IS HPB-CHIRURGIE? Hepato-pancreato-biliaire chirurgie betreft de chirurgische behandeling van ziekten aan de lever (hepar), de alvleesklier (pancreas) en de galblaas met de galwegen (biliair). Afgekort dus HPB-chirurgie.